Sıkça Sorulan Sorular

TMGD-Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı olmak için 4 yıllık Fen ve Mühendislik alanından mezun olmak gerekmektedir. TMGD-Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı olmak isteyen adayların 64 saatlik TMGD Eğitimine katılmaları zorunludur.Eğitim sonrasında Bakanlık tarafından yapılan sınavda 100 üzerinden 70 puan alarak başarılı olmak gerekmektedir.

Danışmanın asıl görevi, işletme başındaki kişinin sorumluluğu altında, yapılan işin gereklilikleri kapsamında en uygun araç ve faaliyetleri belirleyerek kullanımını sağlamak ve en güvenli yolla bu faaliyetlerin yönetimini kolaylaştırmaktır. İşletme içerisindeki faaliyetler göz önüne alındığında, bir danışmanın başlıca görevleri ilave olarak hem ADR’de hem de Yönetmelik’te tanımlanmıştır.

Teorik olarak TMGD bulundurmakla yükümlü firma açısından herhangi bir fark olmasa da pratikteki yansımaları açısından birtakım farlılıklar olduğundan bahsedilebilir. Dışarıdan TMGD hizmeti alındığında zorunluluklara uyulmaması veya yükümlülüklerin yanlış yorumlanması durumunda doğacak maddi zarardan TMGD hizmetini sunan şahıs/firma sorumlu olacakken işletmenin kendi istihdam ettiği TMGD’den kaynaklanabilecek problemlerde işletme tüm yükümlülüğü üstüne almış durumdadır. Öte yandan dışarıdan hizmet alındığında, hizmet alınan firmanın sektörel tecrübe ve bilgisi çeşitlilik sahibi olacağı için çözüm üretme ve değişken koşullara karşı daha tedbirli olma yetisi, tek bir firmaya hizmet vermekte olan TMGD’den daha gelişmiş olacaktır.

Firmalara bu hizmeti sağlayacak tehlikeli madde güvenlik danışmanlarının ADR Mevzuatına ve bu kapsamda düzenlenmiş olan ulusal mevzuata hâkim olmaları çok önemlidir. Firmaların uymaları gereken kuralların doğru olarak belirlenmesinin yanı sıra, mümkün olan en güvenli ve en verimli yolla firma faaliyetlerinin yönetiminin kolaylaştırılması gerekir. Gerekli eğitimlerin ve bildirimlerin gerçekleştirilmemesi, ilgili prosedür, talimat ve dokümanların hazırlanmaması, standartların doğru bir şekilde yerine getirilmemesi ve benzeri pek çok aksaklık hem insan ve çevre sağlığına zarar verebilecek risklerin oluşmasına hem de İdare tarafından öngörülen idari para cezalarının uygulanmasına sebep olabilecektir.

ADR Sistem Kurulumu Firmaların Uluslararası ADR Mevzuatı gereği yükümlülüklerinin ve eksikliklerinin uzmanlarca raporlanıp Firmaya sunulmasıdır. ADR Sistem Kurulumu yapılması Firmanın Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı hizmetinin alınma sürecini kolaylaştırarak ilgili Bakanlığın denetimlerinde karşılaşılacak olan eksikliklerin daha önceden tespitini sağlayarak önlem alma imkanı sağlamaktadır.

Tehlikeli madde taşımacılığıyla alakalı olarak Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik yayınlanmış ve 01.01.2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yayımlanan yönetmelikle, ADR’ye göre tehlikeli maddelerin karayoluyla taşımacılığı alanında faaliyet gösteren; dolduran, paketleyen, yükleyen, gönderen, alıcı, boşaltan ve tank-konteyner/taşınabilir tank işletmecileri, bu faaliyet alanlarından biri veya birden fazlasıyla iştigal ettiklerinde Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Bölge Müdürlüklerine başvurarak almaları zorunlu olan belgeye Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) denir. Taşınmakta olan tehlikeli maddenin mevzuata uygun olarak ekonomik, kontrollü, seri, güvenli, insan sağlığına zarar vermeden ve çevreye olumsuz etkisi en az olacak şekilde taşınması hedeflenmektedir.

Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamındaki tehlikeli maddelerden bir takvim yılı içerisinde net elli ton ve üstü miktarlarda işlem yapan; dolduran, paketleyen, yükleyen, gönderen, alıcı, boşaltan ve tank konteyner/taşınabilir tank işletmecisi olarak bu faaliyetlerden biri veya birden fazlasıyla iştigal eden işletmeler ve Sınıf 1, Sınıf 6 ve Sınıf 7 kapsamındaki tehlikeli maddelerle miktara bakılmaksızın iştigal eden işletmeler Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almak zorundadırlar.

Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almak isteyen işletmeler, işletmenin bulunduğu ilin bağlı olduğu Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Bölge Müdürlüklerine istenen evraklarla beraber başvuru gerçekleştirebilirler. TMFB başvuru işlemlerinde işletmenin tehlikeli maddelerle olan faaliyetlerinin doğru ve eksiksiz belirlenmesi önem arz etmektedir.

Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı ataması, e-devlet üzerinden Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı paneli aracılığıyla, firma vergi numarası ve danışman bilgilerinin sisteme girilerek karşılıklı onaylanması ile gerçekleştirilir.

TMGD, sorumlu olduğu işletmede taşıma, yükleme, doldurma veya boşaltma sırasında meydana gelen bir kazanın cana, mala veya çevreye zarar vermesi durumunda kaza hakkında bilgi toplayarak işletme yönetimine ve İdareye bir kaza raporu vermek zorundadır. TMGD kaza ile ilgili olarak taşıma modu, olayın tarihi ve yeri, topografya, hava durumu, olayın tanımı, olaya dahil olan tehlikeli mallar, olayın nedeni ve olayın sonuçları alanlarında bilgilere girerek kaza raporunu sistem üzerinden İdareye tebliğ eder.

Tehlikeli malların taşınması ve ilgili operasyonları dahilindeki işletme faaliyetleri konusunda yıllık olarak İdare’ye sunulması gereken rapora yıllık faaliyet raporu denir. İşletmelerin bir yıl içerisinde iştirak ettikleri tehlikeli maddelerle ilgili olarak bilgilerin TMGDKATİP sistemi üzerinden idareye bildirilmesi şeklinde çalışanlar yıllık faaliyet raporu, yıl sonu itibariyle ilk üç ay içerisinde hazırlanmak ve ibraz edilmek zorundadır. Yıllık faaliyet raporu işletme için hizmet veren TMGD tarafından e-devlet üzerinden işletme adına sisteme girilir.

ADR eğitimi, tehlikeli maddelerin türleri, yapıları, acil durumda yapılması gerekenler, ulusal ve uluslararası mevzuatlar uyarınca uyulması gereken kurallar ve işletmenin yükümlülüklerinin anlatıldığı, ilgili tüm personelin alması gereken eğitimdir. Eğitim katılım tutanaklarının ve yapılan değerlendirme sınavlarının arşivlenmesi gerekmektedir.

Tehlikeli maddelerin taşınması ve ilgili operasyonlarla görevlendirilmiş çalışanların bu tür maddelerin taşınmasına ilişkin zorunluluklar uyarınca sorumluluklarına ve görevlerine uygun olarak eğitim almalıdır. Doğrudan tehlikeli madde operasyonlarıyla ilgili personelin yanı sıra beyaz yaka tabir edilen ofis ortamında çalışan personelin de eğitimlere katılması gerekmektedir. ADR uyarınca eğitimler üç ana başlık altında gerçekleştirilir; genel bilinçlendirme eğitimi, göreve özgü eğitim ve emniyet eğitimi. Genel bilinçlendirme eğitimi, doğrudan tehlikeli maddelerle ilgili operasyonlarda görev almasa dahi tehlikeli maddelerin yapısı, ulusal ve uluslararası mevzuatlar ile acil durumda yapılması gerekenler hakkında eğitim alması gereken tüm çalışanların alması gereken bir eğitimdir. Göreve özgü eğitim, tehlikeli maddelerle ilgili spesifik görevlerin nasıl gerçekleştirileceği ve doğrudan tehlikeli madde operasyonlarında görev alan personelin dikkat etmesi gereken hususların anlatıldığı eğitimdir. Emniyet eğitimi ise tehlikeli maddelerle ilgili güvenlik ve emniyet konularının anlatıldığı ve ilgili tüm personelin alması gereken bir eğitimdir.

ADR Bölüm 1.3 ve ulusal mevzuatta eğitimlerin kim tarafından düzenleneceği net olarak belirtilmemiş olsa da uygulamada eğitimler işletmeye TMGD hizmeti sunan kişiler tarafından düzenlenmektedir.

Tehlikeli maddelerin demiryoluyla taşınmasında yer alan kişiler, RID Bölüm 1.3’te belirtilen eğitimleri almak zorundadırlar. Tehlikeli maddelerin demiryoluyla taşınmasında yer alan kişilerin eğitimi ve bu eğitimleri verecek kurum ve kuruluşlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça düzenlenir. Eğitimler, 24 saatlik Temel RID Eğitimi ve 40 saatlik Göreve Özgü Eğitim olmak üzere ikiye ayrılır; çalışanların görev ve sorumluluklarına bağlı olarak farklı konuları kapsar.

RID Eğitimleri Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş eğitim kuruluşlarınca yine bakanlık tarafından yetkilendirilmiş eğiticiler vasıtasıyla düzenlenir. Eğitimler işletme içerisinde düzenlenebileceği gibi ayrı bir eğitim merkezinde de gerçekleştirilebilir. Online sistem üzerinden maksimum yirmi kişilik dönemler, eğitimin kapsamı, günleri ve saatleri belirtilerek tanımlanır ve eğitimler gerçekleştirilir.

Denizyoluyla tehlikeli madde taşımacılığıyla iştigal eden işletmelerin tüm ilgili personelinin deniz yolunda taşınan tehlikeli yüklerin riskleri, emniyet önlemleri, emniyetli çalışma, acil durum önlemleri, güvenlik ve benzer konularda alması gereken eğitimdir. Tehlikeli yüklerin yüklenmesi, boşaltılması ve elleçlenmesi faaliyetlerinde görev alan kişilerin görev ve sorumluluklarıyla ilgili konulara ilişkin düzenlenen eğitimdir. Tehlikeli yüklerin işletme sahasında uygun nitelikli, eğitimli, iş güvenliği tedbirlerini almış personel tarafından emniyetli ve kurallara uygun şekilde taşınmasını, elleçlenmesini, ayrıştırılmasını, istif edilmesini, geçici şekilde bekletilmesini ve denetlenmesini sağlar.

IMDG Eğitimleri Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş eğitim kuruluşlarınca yine bakanlık tarafından yetkilendirilmiş eğiticiler vasıtasıyla düzenlenir. Eğitimler işletme içerisinde düzenlenebileceği gibi ayrı bir eğitim merkezinde de gerçekleştirilebilir. Online sistem üzerinden maksimum yirmi kişilik dönemler, eğitimin kapsamı, günleri ve saatleri belirtilerek tanımlanır ve eğitimler gerçekleştirilir.

ADR (Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması) tehlikeli maddelerin, insan sağlığına ve çevreye zarar vermeden, güvenli ve düzenli bir şekilde kamuya açık karayolları ile taşınmasını sağlayan bir sözleşmedir. “ADR” kısaltması, anlaşmanın Fransızca adı olan “Accord Européen Relatif au Transport International des Marchandises Dangereuses par Route”dan gelmektedir. ADR, 30 Eylül 1957 tarihinde Cenevre’de Avrupa Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Sekreterliği (UNECE) himayesinde hazırlanmış ve 29 Ocak 1968 tarihinde yürürlüğe girmiştir. ADR, tehlikeli maddelerin taşınması esnasında meydana gelen kazaların önüne geçilmesi ve kaza sonuçlarının en aza indirgenmesi amacıyla taşımacılık kural ve standartlarını belirler. Ayrıca kişilere, mülklere ve çevreye verilen zararın önlenmesi amacıyla yürürlüğe giren bir anlaşmadır.

Tam olarak “ADR onayı” diye bir tanım bulunmasa da genel olarak tehlikeli madde taşımacılığında kullanılacak ambalajların, IBC’lerin, büyük ambalajların, tankların, konteynerlerin ve araçların ADR’de belirlenen standartlara uygun olarak üretildiğini gösteren sertifikasyona ADR onayı denmektedir.

Taşınacak yükün riskleri göz önünde bulundurularak oluşabilecek tehlikeri minimuma indermek amacıyla ADR' nin ilgili bölümlerinde sözü edilen yapım ve üretim şartlarının karşılandığı araçlardır. Taşınacak yükün sınıf ve özelliğine göre özel bir kod altında tip onayına tabi tutulan taşıtlar aktif bir denetim sistemine dahil edilmektedir. Üreticiler bu taşıtlar için öngörülen maksimum güvenliği garanti altına alarak, taahhüt ve ispat etmelidirler.

Tehlikeli madde taşıyan bir aracın, tankı ile birlikte “ADR Bölüm 9” şartlarını sağladığını gösteren belgeye T9 Belgesi denir. ADR mevzuatı gereğince, T9 Belgesi ancak aracın trafiğe tescil olduğu ülkedeki yetkilendirilmiş kurum (2014 Ocak itibariyle Türkiye’de TSE Yetkili Kurumdur) tarafından verilebilir. T9 Belgesi (ADR Araç Uygunluk Belgesi) aracın veya ekipmanın Tehlikeli Madde Taşımaya uygunluğunun doğrulandığı ve yetkili makamlarca düzenlenen belgedir.

Tehlikeli maddeler taşındığından, mutlaka kapalı bir şekilde (dökme taşımalar hariç) taşınmalıdır. Tehlikeli madde paketleri; normal şartlar altında, maddeler dışarıya sızmayacak şekilde imal edilmiş ve kapatılmış olmalıdır. Paketler yapılarına ve kapasitelerine göre farklılık göstermektedir. Tüm maddeler UN onaylı ambalajlarda paketlenmek zorundadır. Bu işaret; Test Detaylarını, Üretim Tarihi, Onaylayan Ülke vb. içeren bir kodlama sistemi ardında yer almaktadır.

Uluslararası standartlara göre tehlikeli maddenin sınıfını belirten ve bu tip yük taşıyan tüm araçlarda bulunması gereken etiketler en az 10 cm x 10 cm ölçülerinde olmalıdır. Can ve mal emniyeti açısından ayrı ayrı özellikler arz eden dokuz ayrı tehlikeli madde sınıfının, uluslararası etiket ve kod işaretlerine göre işaretlemeleri ADR bölüm 5.2 ‘deki tanımlara göre gerçekleştirilir.

Gönderenin ve alıcının adının ve adresinin bulunduğu, tehlikeli maddenin UN numarası, miktarı, paketleme grubu, tünel kısıtlama kodu gibi bilgileri içeren ve gönderen tarafından düzenlenip şoföre verilen belgedir.

Şoföre verilmek üzere hazırlanan ve taşıma esnasında oluşabilecek bir kaza durumunda alınacak tedbirler ile taşınan maddelerle ilgili özelliklerin yazılı olduğu belgedir.

Taşıma ünitelerinde bulunması gereken teçhizatlar; her araç için, tekerleğin çapı ve taşıtın azami kütlesine uygun büyüklükte en az bir takoz, iki adet kendi başına durabilen ikaz işareti, göz durulama sıvısıdır. İlaveten her bir araç personeli için, bir uyarı yeleği (EN 471 standardında açıklandığı şekilde), kıvılcım çıkarabilecek metal bir yüzeyi bulunmayan (ex-proof) portatif aydınlatma aparatı, bir çift koruyucu eldiven ve göz koruyucu donanımdır. Bazı sınıflar için gereken ilave koruyucu teçhizatlar ise, araç personelinden her bir kişi için bir acil durum maskesi, kürek, kanalizasyon örtüsü ve toplama kabıdır. Araçların maksimum izin verilen brüt kütlesine göre yeterli sayıda ve kapasitede yangın söndürme cihazları bulunmalıdır.

Bu Yönetmeliğin amacı; tehlikeli maddelerin, insan sağlığı ve diğer canlı varlıklar ile çevreye zarar vermeden güvenli ve emniyetli bir şekilde demiryolu ile taşınmasını sağlamak ve bu faaliyetlerde yer alan tarafların hak, sorumluluk ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Tehlikeli Maddelerin Demiryoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında, taşımacı, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan olarak faaliyet gösteren işletmelerin, RID Bölüm 1.8.3’te yer alan hükümlere göre tehlikeli madde güvenlik danışmanı istihdam etmesi veya tehlikeli madde güvenlik danışmanından hizmet alması zorunludur.

Tehlikeli Maddelerin Demiryoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan olarak faaliyet gösteren işletmelerin, RID Bölüm 1.8.3’te yer alan hükümlere göre tehlikeli madde güvenlik danışmanı istihdam etmesi veya tehlikeli madde güvenlik danışmanından hizmet alması zorunludur.

Bu Yönetmeliğin amacı; deniz yoluyla olabilecek güvenlik tehditlerinin önlenmesi ve karşı tedbirlerin geliştirilmesi için, uluslararası sefer yapan gemi ve bu gemilere hizmet veren liman tesislerine yönelik olarak oluşturulan, Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik (ISPS) Kodunun Türk Bayraklı gemilerde ve Türkiye’nin deniz yetki alanı içerisinde yer alan liman tesislerinde etkin olarak uygulanmasını teminen ilgili kurum ve kuruluşların yetki, görev ve sorumlulukları ile bu Kodun öngördüğü yükümlülükler çerçevesinde yapılacak faaliyetlere ilişkin uygulama usul ve esaslarının belirlenmesi, Kodun uygulayıcıları arasında koordinasyon ve işbirliğini de içeren bir uygulama sisteminin sağlanmasıdır.

Tehlikeli Maddelerin Denizyoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında, tehlikeli madde elleçleyen kıyı tesislerinin, tehlikeli madde taşınması kapsamında yapılacak tüm faaliyetlerinde Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı istihdam etmesi veya hizmet almaları zorunludur. Tehlikeli madde güvenlik danışmanı eğitimi, sınavı, yetkilendirmesi, görev, yetki ve sorumlulukları ile ilgili hususlar Bakanlıkça belirlenir.

Tehlikeli madde elleçleyen kıyı tesisleri, tehlikeli maddelerle ilgili yapılan tüm işlemleri ve bu Yönetmeliğin 11 inci maddesinde belirtilmiş sorumlulukların ve 12 nci maddesinde belirtilmiş tedbirlerin nasıl yerine getirildiğini açıklayan bir tehlikeli madde rehberi hazırlar ve bulundurur. Rehber, ilgili tüm tesis personeli, kamu otoriteleri ve tesis kullanıcılarının erişimine ve bilgisine açık bulundurulur. Tehlikeli madde rehberinin hazırlanması, muhteviyatı, formu, onayı ve geçerliği ile ilgili hususlar İdarece belirlenir.

18/2/2007 tarihli ve 26438 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kıyı Tesislerine İşletme İzni Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında izin alacak veya yenileyecek tehlikeli yük elleçleyen kıyı tesislerinin bu yüklerin elleçlenmesine ve taşınmasına uygun olduğunu onaylayan “Tehlikeli Madde Uygunluk Belgesi” almaları ve geçerli durumda bulundurmaları zorunludur. Tehlikeli Madde Uygunluk Belgesi düzenlenmesine ve geçerlilik durumuna ilişkin usul ve esaslar İdarece belirlenir. Paketlenmiş tehlikeli maddelerin taşınmasında rol alan yük ilgilileri ve kıyı tesisleri, IMDG Kod içinde belirtilen hususları içeren bir güvenlik planı oluşturur ve uygular. ISPS Kod kapsamındaki kıyı tesislerinde, bu madde gereğince istenen planda bulunması gereken hususlar, ISPS Kod “Liman Tesisi Güvenlik Planı” içerisinde bulunabilir. Tehlikeli Madde Uygunluk Belgesi almak isteyen tesislerin Tehlikeli Mal Rehberi (TMR) hazırlaması zorunludur.

İnsanların sosyal ve ekonomik faaliyetleri sonucunda işe yaramaz hale gelen, kullanım süresi dolmuş yaşadığımız ortamdan uzaklaştırılması gereken maddelere genel olarak atık denmektedir. 2015 yılında yayınlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği’ne göre ise atık; üreticisi veya fiilen elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişi tarafından çevreye atılan veya bırakılan ya da atılması zorunlu olan herhangi bir madde veya materyal olarak tanımlanmaktadır.

Taşıma işlemi ve bedeli atık üreticisine ait olup, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre tehlikeli atık sınıfına giren atıklar, Yönetmeliği'nin 11, 12 ve 13'üncü Maddeleri doğrultusunda tehlikeli atık taşıma lisansı olan araçlarla sevk edilmelidir. Taşıma sırasında aracın tehlikeli atık taşıma lisans belgesi, sürücü eğitim sertifikası, gönderilen her atık tipi için ayrı olmak üzere firmanın bulunduğu ilin taşıma sırasında aracın tehlikeli atık taşıma lisans belgesi, sürücü eğitim sertifikası, gönderilen her atık tipi için ayrı olmak üzere atık üreticisi firma tarafından alınacak Ulusal Atık Taşıma Formu ve sevk irsaliyesi doldurularak ilgili D nüshası firmanın bulunduğu ilin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilecektir. atık üreticisi firma tarafından alınacak Ulusal Atık Taşıma Formu ve sevk irsaliyesi doldurularak D Nüshası İlin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilecektir. Lisanlı araçlar tehlikeli atıkların taşınması için sızdırmazlık gibi özel önlemler alınmış ve Bakanlıktan lisanslanmış araçlardır. Yönetmeliğe göre Tehlikeli atıkların lisanslı araçla nakliyesi zorunludur. Normal nakliye araçlarıyla tehlikeli atık taşınmasına izin verilmemektedir.

Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin Ek-IV’ündeki Atık Listesinde yer alan tehlikeli atıklar ile taşınması kendi mevzuatı ile kurala bağlanmış olan özel atıklar ve tıbbi atıkların karayolu ile taşınmasına dair esaslara göre atıkların tehlikeli madde olup olmadığı belirlenir. Yönetimleri özel mevzuat ile düzenlenmiş olan özel atıklar ve tıbbi atık hariç olmak üzere Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin Ek-IV’ündeki Atık Listesinde (*) ile işaretlenmiş atıklar ve 22/7/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde tanımlanan atıklar tehlikeli atıklardır.